Romy Haber, Souhail Lawand, trên CNA, ngày 15 tháng 9 năm 2024, tường trình rằng vào hôm thứ năm, ngày 12 tháng 9, Tòa Thượng phụ Công Giáo Armenia đã tổ chức một buổi lễ lớn tại Quảng trường Tử Đạo của Beirut để chào đón hài cốt của Đức Hồng Y và Đức Thượng phụ Gregory Peter XV Agagianian từ Rome. Thi hài của ngài sẽ được an táng tại Nhà thờ Công Giáo Armenia St. Elias và St. Gregory ở trung tâm thành phố Beirut.
ĐHY Agagianian, nổi tiếng về việc phản đối mạnh mẽ đối với chế độ cộng sản trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, đã trở thành một nhân vật nổi bật trong lịch sử Giáo Hội Công Giáo. Ngài là ứng viên hàng đầu cho chức giáo hoàng trong hai lần. Tiến trình phong chân phước cho ngài, một bước tiến tới được phong thánh trong Giáo Hội Công Giáo, đã bắt đầu tại Rome vào ngày 28 tháng 10 năm 2022.
Di hài của cố thượng phụ Công Giáo Armenia đã đến Lebanon trong một chiếc quan tài bằng thủy tinh do 12 thanh niên Lebanon từ nhiều tín phái khác nhau khiêng, tượng trưng cho sự thống nhất giữa các tôn giáo.
Khi ban nhạc hướng đạo Armenia chơi nhạc, những người tham dự đã đưa tay chạm vào quan tài để được ban phước lành. Một số người ném gạo và cánh hoa hồng lên quan tài — một truyền thống của Trung Đông tượng trưng cho sự chào đón vui vẻ.
Buổi lễ, có sự tham dự của nhiều nhân vật chính trị và tôn giáo, bắt đầu bằng một bộ phim tài liệu về cuộc đời của cố thượng phụ.
Trong một bài phát biểu chân thành, Thượng phụ Công Giáo Armenia hiện tại, Raphaël Bedros XXI Minassian, cho biết: "Chúng tôi đã đưa ngài đến Lebanon để cho thế giới thấy sự thống nhất, đoàn kết và tình yêu thương lẫn nhau giữa các tín phái và tất cả các bên. Những thanh niên từ nhiều tín phái khác nhau khiêng quan tài, tượng trưng cho sự phản ánh chân thực về diện mạo của một gia đình Lebanon".
Đức Hồng Y Bechara Boutros al-Rahi, Thượng phụ Maronite, lãnh đạo cộng đồng Kitô giáo lớn nhất Lebanon, đã xác nhận rằng lăng mộ của ĐHY Agagianian sẽ nằm trong Nhà thờ Công Giáo Armenia St. Elias và St. Gregory tại Quảng trường Dabbas, Beirut.
"Ngài là một trong những người không bị phân hủy của Giáo hội", ngài nói thêm. "Chúng tôi hy vọng rằng phép lạ này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho đơn xin phong chân phước cho ngài. Dù sao, ngài sẽ là một chân phước và vị thánh vĩ đại. Chúng tôi xin chúc mừng Giáo Hội Công Giáo Armenia, tất cả các giáo hội và toàn thể Lebanon. Những kỳ công của Chúa thật vĩ đại nơi các vị thánh của Người".
Đức Giám Mục Krikor Badishah, Giám Mục Phụ Tá của Giáo phận Beirut, tuyên bố: "Nhờ sự hiện diện tuyệt vời của nhiều người tham gia, Quảng trường Tử Đạo một lần nữa không chỉ là một địa điểm đơn thuần mà còn là biểu tượng quốc gia đoàn kết tất cả người dân Lebanon, bất kể họ theo tôn giáo nào. Đây là ngọn hải đăng hy vọng chiếu sáng trên quê hương yêu dấu của chúng ta, liên tục nhắc nhở chúng ta về các giá trị chung và sự thống nhất không thể phá vỡ của chúng ta".
Trong buổi lễ, ca sĩ Layal Nehmé Matar đã biểu diễn, cùng với ban nhạc của quân đội Lebanon, tạo nên bầu không khí tôn kính và trang nghiêm.
Quy trình phong chân phước
Sáng kiến phong chân phước cho ĐHY Agagianian bắt đầu với cựu Thượng phụ Công Giáo Armenia Krikor Bedros XX Ghabroyan. Sáng kiến này đã nhận được sự ủng hộ khi Thượng phụ hiện tại, Minassian, yêu cầu mở lăng mộ của Agagianian cách đây khoảng hai năm, để lộ cơ thể dường như không bị phân hủy của ngài.
Mặc dù không có nghi thức chính thức nào trong Giáo hội để xác định xem một cơ thể có bị phân hủy hay không và sự không bị phân hủy không được coi là dấu hiệu của sự thánh thiện, nhưng nhiều vị thánh được coi là không bị phân hủy. Quy trình chính thức để có thể phong thánh cho ngài đã được phát động tại Rome vào ngày 28 tháng 10 năm 2022.
Giai đoạn này bao gồm một cuộc điều tra kỹ lưỡng, xem xét mọi khía cạnh trong cuộc sống và đức tính của ĐHY Agagianian. Thông tin được thu thập từ các tài liệu viết và các nhân chứng đương thời, cũng như các tường thuật về phép lạ được cho là nhờ sự chuyển cầu của ngài. Quy trình này hiện đang tiến triển nhanh chóng.
Di sản của Đức Thượng phụ Agagianian
Thượng phụ Agagianian nổi tiếng với đức hạnh của mình. Đức Trinh Nữ Maria giữ một vị trí đặc biệt trong linh đạo của ngài, và ngài đã tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu và Bí tích Thánh Thể. Ngài là người ủng hộ công lý và phục vụ những người bị thiệt thòi, bao gồm người già, trẻ mồ côi và người khuyết tật. Ngay cả sau khi trở thành giám mục, ngài vẫn tiếp tục đến thăm cộng đồng người Armenia lưu vong trên toàn thế giới. ĐHY Agagianian đã giữ một số chức vụ quan trọng trong Giáo hội. Được Đức Giáo Hoàng Pi-ô XII phong làm Hồng Y vào năm 1946, ngài là người đứng đầu Thánh bộ Truyền bá Đức tin (Propaganda Fide), sau này là Thánh bộ Truyền bá Phúc âm cho các Dân tộc, từ năm 1958 đến năm 1970 và chủ trì ủy ban giáo hoàng chịu trách nhiệm soạn thảo luật cho các Giáo Hội Công Giáo Đông phương. Ngài cũng được Đức Giáo Hoàng Phaolô VI bổ nhiệm làm một trong bốn người điều hành những năm cuối của Công đồng Vatican II (1962–1965), một sự kiện quan trọng trong lịch sử Công Giáo hiện đại. Vào thời điểm mà Đức Giáo Hoàng hiếm khi rời khỏi Rome, Agagianian từng là phái viên của Tòa thánh, viếng thăm nhiều quốc gia trên nhiều châu lục, trong đó có Việt Nam năm 1959. Ngài đã hai lần được coi là "papabile", một ứng viên nghiêm túc cho chức giáo hoàng, vào năm 1958 và 1963.
Mối liên hệ của ĐHY Agagianian với Lebanon
ĐHY Agagianian là người gốc Gruzia-Armenia nhưng đã nhập quốc tịch Lebanon sau khi đến quốc gia này với tư cách là một vị kinh lược vào năm 1935. Một năm sau, ở tuổi 42, ngài trở thành thượng phụ của Giáo Hội Công Giáo Armenia.
Ngài đã phát triển mối quan hệ chặt chẽ với nhiều bộ phận khác nhau của xã hội Lebanon và nỗ lực tập hợp các chính trị gia lại với nhau. Ngài thường tập hợp họ tại tu viện Công Giáo Armenia ở Jounieh (Núi Lebanon) để họp riêng. ĐHY Agagianian đã đóng vai trò trong việc hòa giải Thượng phụ Maronite Paul Meouchi với Tổng thống Lebanon khi đó là Camille Chamoun. Ngài cũng đã giúp bổ nhiệm Charles Helou (người sau này trở thành tổng thống Lebanon) làm đại sứ Lebanon đầu tiên tại Vatican.
ĐHY Agagianian được biết đến là “thượng phụ xây dựng” nhờ nhiều dự án kiến trúc của ngài, bao gồm một trường học và một trại trẻ mồ côi ở Anjar, Lebanon. Di hài của ngài được an táng tại Nhà thờ Công Giáo Armenia St. Elias và St. Gregory, nơi ngài xây dựng ở trung tâm Beirut.
Tại Đại hội Thánh Mẫu Sài Gòn 1959
Theo tài liệu được cung cấp bởi Tổng Giáo phận Sài-Gòn, năm 1958 – 1959, Giáo hội tổ chức năm Thánh Mẫu, mừng kỷ niệm 100 năm Đức Mẹ hiện ra tại Lộ Đức. Dịp kết thúc Năm Thánh, Giáo hội Việt Nam đã tổ chức Đại hội Thánh Mẫu tại Sài Gòn cũng để kỷ niệm 300 năm thành lập Giáo hội Việt Nam (1659 – 1959).
Vào thời điểm này, Đức Thánh giáo hoàng Gioan XXIII đã cử Đức Hồng Y Gregorio Pietro Agagianian, Thứ trưởng Thánh Bộ Truyền giáo làm đặc sứ của ngài đến thăm và chủ tọa Đại hội Thánh mẫu tại Sài Gòn. Trong cuộc nghênh đón Đức Hồng Y đặc sứ vào chiều 16.2.1959, Đức Hồng Y Agagianian đã làm phép tượng Đức Mẹ tại quảng trường trước Nhà thờ Sài Gòn với sự tham dự đông đảo của các giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân.