Luke Coppen của Pillar Catholic có bài nhan đề nhan đề “What legacy does Poland’s Archbishop Gądecki leave?”, nghĩa là “Tổng giám mục Gądecki của Ba Lan để lại di sản gì?”. Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Vấn đề với việc trở thành một nhà lãnh đạo Giáo hội thế kỷ 21 ở Ba Lan là mọi người sẽ luôn so sánh bạn với những người khổng lồ của Công Giáo Ba Lan thế kỷ 20 — và thấy bạn còn nhiều thiếu sót.Thật hấp dẫn khi đánh giá tác động của các giáo sĩ Ba Lan đương đại theo các tiêu chuẩn do Thánh Gioan Phaolô Đệ Nhị và Chân phước Stefan Wyszyński đặt ra. Nhưng có lẽ công bằng hơn khi xem xét các ngài trong mối quan hệ với những người đồng cấp và những thách thức đặc biệt của thời đại các ngài.
Đức Tổng Giám Mục Stanisław Gądecki, một trong những người Công Giáo Ba Lan có ảnh hưởng nhất trong thế hệ của ngài, hiện đang rời xa sự chú ý của công chúng.
Năm 2024, ngài từ chức chủ tịch hội đồng giám mục Ba Lan sau 10 năm tại vị. Và vào ngày 19 tháng 3, Lễ trọng kính Thánh Giuse, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã chấp nhận đơn từ chức Tổng giám mục Poznań của ngài, chỉ năm tháng sau sinh nhật lần thứ 75 của ngài.
Đức Cha Gądecki sẽ phục vụ với tư cách là giám quản tông tòa của tổng giáo phận Poznań cho đến khi người kế nhiệm ngài, Đức Cha Zbigniew Zieliński của Koszalin-Kołobrzeg, được bổ nhiệm vào ngày 1 tháng 5.
Đức Tổng Giám Mục Gądecki là ai? Những khoảnh khắc quyết định của ngài là gì? Và ngài để lại di sản gì?
Đức Tổng Giám Mục Gądecki là ai?
Đức Cha Stanisław Gądecki sinh ra tại Strzelno, miền trung Ba Lan, vào năm 1949, tại một vùng đất từng bị Đức Quốc xã xâm lược và lúc đó đang bị chế độ cộng sản áp bức cai trị.
Sau khi hoàn thành khóa đào tạo tại chủng viện ở Tổng giáo phận Gniezno, ngài được Đức Hồng Y Wyszyński truyền chức linh mục vào năm 1973, ở tuổi 23. Đức Hồng Y Wyszyński, một nhân vật cao cả được biết đến là “Giám mục Thiên niên kỷ” của Ba Lan, đã gửi Cha Gądecki đi học Kinh thánh ở Rôma. Trong thời gian gắn bó với Viện Kinh thánh Giáo Hoàng, vị linh mục trẻ này cũng học tại Studium Biblicum Franciscanum ở Giêrusalem, cuối cùng lấy bằng tiến sĩ thần học Kinh thánh.
Cha Gądecki trở về Ba Lan vào năm 1982, không lâu sau khi chính phủ áp đặt thiết quân luật, trong nỗ lực dập tắt sự phản đối đang gia tăng do công đoàn Đoàn kết lãnh đạo. Ngài dạy nghiên cứu Kinh thánh tại chủng viện ở Gniezno, trong khi tham gia vào công tác mục vụ.
Sự nghiệp giám mục của Đức Cha Gądecki bắt đầu vào năm 1992, khi Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị bổ nhiệm ngài làm Giám Mục Phụ Tá của Gniezno. Năm 2002, Đức Giáo Hoàng Ba Lan bổ nhiệm ngài làm Tổng giám mục của Poznań, một trong những giáo phận quan trọng nhất của Ba Lan, ở độ tuổi tương đối trẻ là 52.
Hai năm sau, ngài được bầu làm phó chủ tịch hội đồng giám mục Ba Lan, một chức vụ ngài giữ trong một thập niên trước khi được bầu làm chủ tịch vào năm 2014.
Những khoảnh khắc quyết định của ngài là gì?
Nhiều giám mục thấy sự chuyển đổi từ thời Đức Gioan Phaolô Đệ Nhị và Đức Bênêđíctô XVI sang thời Đức Thánh Cha Phanxicô là khó khăn. Điều đó đặc biệt đúng ở Ba Lan, nơi các giám mục tự coi mình là người bảo vệ di sản của Đức Giáo Hoàng Ba Lan.
Do đó, một trong những nhiệm vụ chính của Đức Cha Gądecki với tư cách là chủ tịch hội đồng giám mục là đóng vai trò là người đệm giữa Đức Giáo Hoàng Phanxicô và có lẽ là phần lớn các giám mục Ba Lan đang lo lắng trước những dấu hiệu cho thấy Vị Giáo Hoàng người Á Căn Đình này muốn chấm dứt kỷ nguyên Gioan Phaolô II -Bênêđíctô XVI.
Thật may mắn khi vào đầu nhiệm kỳ của Đức Phanxicô, Ngày Giới trẻ Thế giới được tổ chức tại Kraków, giúp Đức Giáo Hoàng tận mắt chứng kiến sức sống vẫn còn in đậm trong Giáo hội tại Ba Lan, bất chấp sự phát triển của chủ nghĩa thế tục.
Nhưng các sự kiện bên kia biên giới ở Đức sẽ làm lu mờ mối quan hệ của Đức Cha Gądecki với Đức Thánh Cha Phanxicô. Vị Tổng giám mục kinh hoàng khi thấy “Tiến Trình Công Nghị” thúc đẩy các nữ phó tế, xem xét lại chế độ độc thân của linh mục, giáo dân giảng đạo trong các Thánh lễ, vai trò lớn hơn của giáo dân trong việc lựa chọn giám mục và sửa đổi Giáo lý của Giáo Hội Công Giáo về đồng tính luyến ái, với sự ủng hộ của đa số các giám mục Đức.
Vào năm 2022, Đức Cha Gądecki đã viết một lá thư mạnh mẽ gửi cho người đồng cấp Đức của mình là Giám mục Georg Bätzing. “Trung thành với giáo huấn của Giáo hội, chúng ta không nên khuất phục trước áp lực của thế gian hoặc các khuôn mẫu của nền văn hóa thống trị vì điều này có thể dẫn đến sự tha hóa về mặt đạo đức và tinh thần”, ngài nói.
Đức Cha Gądecki sau đó đã trình bày mối quan tâm của mình với Đức Giáo Hoàng Phanxicô. Sau một cuộc tiếp kiến riêng vào tháng 3 năm đó, hội đồng giám mục Ba Lan đã nói rõ rằng Theo lời của Đức Giáo Hoàng, ngài đã được “tóm tắt về những khó khăn gây ra cho Giáo hội hoàn vũ do các vấn đề nêu ra bởi cái gọi là ‘Tiến Trình Công Nghị’ của Đức.”
“Đức Phanxicô đã tránh xa sáng kiến Tiến Trình Công Nghị này,” bài báo cho biết, mặc dù Đức Giáo Hoàng có vẻ còn mơ hồ về dự án của Đức trong một thời gian sau đó.
Xung đột giữa Đức Cha Gądecki và Giám Mục Bätzing bùng phát trở lại tại phiên họp đầu tiên của hội đồng về tính đồng nghị tại Rôma. Trong cuộc họp kéo dài một tháng, vị tổng giám mục người Ba Lan đã viết thư cho Đức Giáo Hoàng Phanxicô, bày tỏ sự lo ngại về viễn cảnh rằng cách thức Thượng Hội Đồng của Đức có thể định hình kết quả của quá trình Thượng Hội Đồng toàn cầu.
Đức Cha Gądecki cho biết ngài hy vọng Thượng Hội Đồng sẽ “không bị thao túng theo bất kỳ cách nào và được sử dụng để cho phép các luận đề của Đức công khai mâu thuẫn với giáo lý của Giáo Hội Công Giáo”.
Giám Mục Bätzing đáp trả bằng cách cáo buộc Đức Tổng Giám Mục Gądecki có “hành vi không có tính đồng đoàn và huynh đệ”.
“Tôi tự hỏi… dựa vào quyền gì mà chủ tịch hội đồng giám mục của một Giáo hội dám phán xét tính Công Giáo của một Giáo hội khác và chức giám mục của giáo hội đó?” Giám Mục Bätzing nói.
Đức Cha Gądecki cáo buộc những người tổ chức Thượng Hội Đồng về việc quản lý sân khấu phát biểu trong một cuộc phỏng vấn thẳng thắn được công bố sau phiên họp đầu tiên. Ngài lưu ý rằng trong các phiên họp toàn thể, một số người tham gia được gọi phát biểu ba hoặc bốn lần.
“Thật kỳ lạ, tôi không may mắn như vậy,” ngài nói. “Chúng tôi được khuyến khích gửi các quan điểm đến ban thư ký, nhưng cho đến nay có vẻ như không ai đọc chúng.”
Đức Cha Gądecki đã chọn không tham dự phiên họp thứ hai và cũng là phiên họp cuối cùng của Thượng hội đồng về tính đồng nghị vào năm 2024. Không có lý do nào được đưa ra, làm dấy lên suy đoán rằng ngài đã rút lui vì lý do tuổi tác, muốn trao cơ hội cho một giám mục khác tham dự hoặc tin rằng kết quả của sự kiện đã được định đoạt và ngài không thể làm gì được.
Trong khi đó, trở lại Ba Lan, Đức Cha Gądecki phải đối mặt với hai thách thức lớn: cuộc tiến công mạnh mẽ của chủ nghĩa thế tục và sự lạm dụng của hàng giáo sĩ.
Đức Cha Gądecki là chủ tịch hội đồng giám mục khi các nhà thờ ở Ba Lan bị phá hoại, các Thánh lễ bị phá vỡ và các bức tượng của Thánh Gioan Phaolô Đệ Nhị bị bôi sơn đỏ trong các cuộc biểu tình phản đối việc thắt chặt luật phá thai của nước này vào năm 2020. Vị tổng giám mục này dường như choáng váng trước sự bùng nổ của chủ nghĩa bài giáo sĩ vào thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch COVID, bao gồm cả việc tấn công vào nhà thờ chính tòa của ngài ở Poznań.
Trong những tháng cuối cùng của Đức Cha Gądecki với tư cách là chủ tịch Hội Đồng Giám Mục, một chính phủ liên minh mới đã lên nắm quyền ở Ba Lan sau tám năm cầm quyền của đảng Luật pháp và Công lý, một đảng được coi là rất gần gũi với Giáo hội. Chính quyền mới đang trên đường xung đột với Giáo hội, với các kế hoạch cắt giảm các lớp học tôn giáo trong các trường công, tự do hóa luật phá thai và cắt giảm trợ cấp cho các nhóm tôn giáo. Nhưng Đức Tổng Giám Mục đã từ chức chủ tịch hội đồng giám mục trước khi các vấn đề thực sự bùng nổ.
Đức Cha Gądecki là bộ mặt của Giáo hội Ba Lan khi cuộc khủng hoảng lạm dụng tàn khốc nổ ra vào năm 2019. Cùng năm đó, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã công bố Vos estis lux mundi, một tông thư thiết lập cơ chế yêu cầu các giám mục chịu trách nhiệm về việc giải quyết sai các vụ lạm dụng.
Không nơi nào trên thế giới Vos estis được thực hiện mạnh mẽ hơn ở Ba Lan. Ít nhất 15 giám mục đã bị điều tra sau những cáo buộc giải quyết sai các vụ án, bao gồm cả Đức Cha Gądecki. Nhưng ngài đã được chứng minh không hành xử cẩu thả vào tháng 6 năm 2021 sau một cuộc điều tra.
Các nhà bình luận Công Giáo Ba Lan không coi Đức Cha Gądecki là động lực thúc đẩy việc dọn dẹp. Họ lưu ý rằng trong chuyến thăm ad limina năm 2021 tới Rôma, vị tổng giám mục đã phàn nàn rằng việc công khai hình phạt dành cho các giám mục Ba Lan giải quyết sai vụ lạm dụng đã gây ra một loại “cái chết dân sự” cho họ. Sau sự can thiệp của ngài, đã có sự giảm đáng kể trong thông tin được công bố vào cuối cuộc điều tra Vos estis ở Ba Lan.
Những người chỉ trích có thể cho rằng phản ứng của Gądecki trước cuộc khủng hoảng lạm dụng không đủ mạnh mẽ để khôi phục lại lòng tin sâu sắc của công chúng vào chính quyền Công Giáo Ba Lan.
Theo hướng tích cực hơn, Đức Cha Gądecki đã giúp thúc đẩy Giáo hội Ba Lan có phản ứng hào phóng đối với dòng người tị nạn Ukraine đổ vào sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào năm 2022. Ngài cũng đã đưa ra lời kêu gọi mạnh mẽ tới Thượng phụ Chính thống giáo Nga Kirill để gây áp lực với Tổng thống Putin nhằm chấm dứt chiến tranh.
Ngài để lại di sản gì?
Đức Tổng Giám Mục Gądecki rõ ràng được các giám mục anh em kính trọng, những người đã bầu ngài làm chủ tịch hội đồng giám mục hai nhiệm kỳ, mỗi nhiệm kỳ năm năm. Nhưng không rõ liệu Rôma có chia sẻ sự nhiệt tình của các Giám Mục Ba Lan hay không.
Chắc chắn, Đức Cha Gądecki đã không nhận được chiếc mũ đỏ. Tuy nhiên, điều đó không nhất thiết là một sự khinh miệt cá nhân. Người tiền nhiệm của ngài với tư cách là chủ tịch hội đồng giám mục, Đức Tổng Giám Mục Józef Michalik, cũng không nhận được. Và Poznań về mặt lịch sử không phải là một “giáo phận Hồng Y”.
Nhưng Đức Cha Gądecki có thể cảm thấy bị bỏ qua khi Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm Đức Cha Grzegorz Ryś của Łódź - một người kém ngài 14 tuổi - làm Hồng Y vào năm 2023.
Điều khiến di sản của Đức Cha Gądecki khó xác định là ngài thiếu “năng lượng nhân vật chính” của những người đồng hương như Gioan Phaolô Đệ Nhị và Wyszyński. Tổng giám mục tận tụy giữ vững lập trường giữa những cuộc khủng hoảng của thời đại mình, nhưng ngài không định hình thời đại của mình như những người khổng lồ thời hậu chiến đó.
Có lẽ nên coi Đức Cha Gądecki là một nhân vật chuyển tiếp giữa các giám mục thời Đức Gioan Phaolô II, những người kiên quyết bảo vệ bản sắc Công Giáo của Ba Lan, và thế hệ lãnh đạo mới thoải mái hơn với các ưu tiên của Đức Giáo Hoàng Phanxicô và niềm tin lớn hơn rằng tính đồng nghị chính là câu trả lời cho các vấn đề của Giáo hội.
Tuy nhiên, điều đó có thể không công bằng với các kỹ năng lãnh đạo của Đức Cha Gądecki, thể hiện rõ qua khả năng của ngài trong việc giữ vững một hội đồng giám mục chia rẽ trong bối cảnh khủng hoảng lạm dụng và bất ổn xã hội và giáo hội. Có lẽ chính khả năng cân bằng các lực lượng đối địch sẽ bị mai một nhiều nhất khi ngài rời khỏi sân khấu quốc gia.
Source:Pillar catholic