Tạp chí Crux, ngày 24 tháng 3 năm 2025, cho hay: Một huyền thoại sống của đoàn báo chí Vatican, nhà báo người Mexico Valentina Alazraki, đã nói rằng Đức Giáo Hoàng Phanxicô là một nhà truyền thông sắc sảo, nhưng phong cách cá nhân của ngài không phải lúc nào cũng được các thành viên báo chí đánh giá cao.
Bà đã có bài phát biểu quan trọng trực tuyến trong hội nghị truyền thông lần thứ ba của Hội đồng tôn giáo Tây Ban Nha (CONFER), được tổ chức gần đây tại Madrid.
Sau đó, khi trả lời phỏng vấn trang tin tức tiếng Tây Ban Nha Alfa y Omega, bà đã suy gẫm về phong cách truyền thông của các vị giáo hoàng sau gần 50 năm làm phóng viên tại Rome.
Alazraki cho biết bà lần đầu tiên đến Rome với tư cách là phóng viên Vatican của mạng lưới truyền hình Mexico Televisa khi Đức Giáo Hoàng Phaolô VI qua đời vào năm 1978, đưa tin về cái chết của ngài và hai mật nghị diễn ra trong năm đó - một mật nghị bầu Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô I và một mật nghị bầu Giáo hoàng Gioan Phaolô II.
Về cách các ngài xử lý quan hệ với giới truyền thông, bà cho biết, "Mỗi vị đều có một tính cách riêng biệt và phong cách truyền thông mang tính thể chế".
Alazraki cho biết có một số cách truyền thông hiệu quả hơn những cách khác, bà cho biết kinh nghiệm của bà cho thấy rằng "mô hình hiệu quả là mô hình của Đức Gioan Phaolô II-Navarro Valls, có thể áp dụng trong một công ty, một đảng phái chính trị hoặc một giáo phận".
Bà muốn ám chỉ Joaquin Navarro-Valls, người từng là phát ngôn viên của Vatican dưới thời Đức Gioan Phaolô II và đã trở thành một huyền thoại trong số những chuyên viên về Vatican, tức những người đã đưa tin về ngôi vị giáo hoàng và chứng kiến mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa Đức Gioan Phaolô II và Navarro-Valls trong hành động.
Vào thời đó, không có nhiều sự kiện xảy ra bên trong bức tường Vatican mà Navarro-Valls không biết hoặc không tham gia, nghĩa là khi ông nói chuyện với các nhà báo và cung cấp thông tin, họ biết rằng thông tin đó đến từ chính Đức Giáo Hoàng.
Navarro-Valls được biết đến như người đôi khi che giấu sự thật, khét tiếng khi nói rằng Đức Gioan Phaolô II đã ăn 10 chiếc bánh quy vào bữa sáng ngày hôm sau khi phẫu thuật mở khí quản để đặt ống thông dạ dày vào năm 2005, tuy nhiên, sự hiểu biết của ông về những gì đang diễn ra vẫn chưa có người tiền nhiệm nào sánh kịp.
Theo mô hình này, Alazraki cho biết, "người phát ngôn phải có quyền truy cập trực tiếp và thường xuyên để biết người đứng đầu, trong trường hợp này là Đức Giáo Hoàng, nghĩ gì và có thể nói một cách có thẩm quyền, vì thông tin đến từ ông ấy. Theo cách này, ông có thể tiếp cận báo chí để giúp Đức Giáo Hoàng".
Đức Bê-nê-đic-tô XVI, người được bầu sau khi Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II qua đời vào năm 2005, có cách tiếp cận khác, Alazraki cho biết, ngài "không muốn có mối quan hệ trực tiếp với người phát ngôn của mình".
Điều đó có nghĩa là người phát ngôn của Đức Bê-nê-đic-tô, Cha Dòng Tên Federico Lombardi, "đã khai sinh ra một phương thức giao tiếp dựa trên sự phục vụ", bà cho biết.
"Không có sự tiếp xúc trực tiếp với Đức Giáo Hoàng, ngài quyết định rằng báo chí phải được thông báo và ngài nên giúp hiểu những gì đang diễn ra. Ngài đã thu thập thông tin và cung cấp thông tin trong các cuộc phỏng vấn và họp báo", bà cho biết.
Ngược lại, Đức Giáo Hoàng Phanxicô "đã đích thân đảm nhận nhiệm vụ này", Alazraki cho biết, ngài đã quyết định rằng chính ngài phải là người giao tiếp và truyền tải thông điệp của riêng mình thông qua cử chỉ, lời nói và cuộc phỏng vấn, thay vì là người phát ngôn.
"Ngài tin rằng ngài truyền thông bằng ngôn ngữ của mình, bằng cách truyền thông tự phát, không theo thể chế của mình. Và văn phòng báo chí phản ảnh ý của Đức Giáo Hoàng muốn trở thành người truyền thông", bà cho biết.
Alazraki, người đã phỏng vấn Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhiều lần, đã nói về những năm tháng đưa tin về Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, người mà bà đã viết về triều Giáo hoàng của ngài như thể đang kể một câu chuyện.
“Vì con người của ngài, vì mối quan hệ mà ngài xây dựng với Mexico, tôi đã nói về ngài với rất nhiều tình cảm, thể hiện con người chứ không chỉ là thể chế”, bà nói, nhớ lại cách Đức Gioan Phaolô II biết rằng nếu không có đoàn tùy tùng báo chí của mình, thông điệp của ngài sẽ không bao giờ được truyền tải.
“Ngài đã tìm kiếm một liên minh”, bà nói, nhớ lại cách mà vào cuối mỗi chuyến công du quốc tế, Đức Gioan Phaolô sẽ cảm ơn đoàn báo chí đi cùng ngài vì công việc của họ.
Alazraki mô tả thập niên đầu tiên đưa tin về Đức Gioan Phaolô II là “một trải nghiệm độc đáo vì ngài là một nhà lãnh đạo vĩ đại đã tạo nên lịch sử. Khi Bức tường Berlin sụp đổ, tôi nghĩ rằng viên đá đầu tiên đã rơi xuống trong chuyến đi đầu tiên của ngài đến Ba Lan, và tôi đã ở đó”.
Đức Gioan Phaolô II “là một cơn bão” dường như không bao giờ dừng lại, cho đến khi sức khỏe của ngài bắt đầu suy yếu do Bệnh Parkinson, bà nói rằng trải nghiệm đau đớn và đau khổ của ngài, ở bình diện bản thân, “là một trải nghiệm về con người và tâm linh thậm chí còn mạnh mẽ hơn”.
“Ngài là một người đã chia sẻ thập giá. Ở đó, ngài đã thể hiện sự huyền nhiệm của người Ba Lan”, bà nói.
Khi Đức Bê-nê-đic-tô XVI được bầu, ngài đã mang theo rất nhiều hành trang và định kiến từ thời ngài lãnh đạo Bộ Giáo lý Đức tin của Vatican, Alazraki cho biết, đồng thời nói rằng đoàn báo chí Vatican tại thời điểm đó "có một trách nhiệm lớn lao.”
Đức Bê-nê-đic-tô XVI “luôn tiêu cực trên báo chí, trong khi ngài có thể tích cực vì trí thông minh hoặc đào tạo thần học của mình,” bà nói, nhớ lại cách mà triều giáo hoàng của ngài được đánh dấu bằng một loạt các thất bại về truyền thông được cho là do ngài, mà cuối cùng không phải lỗi của ngài.
Những sai lầm này, bà nói, bao gồm một câu gây tranh cãi về đạo Hồi trong bài phát biểu tại Regensburg đã gây ra bạo loạn trong cộng đồng người Hồi giáo và dẫn đến cái chết của một nữ tu truyền giáo, cũng như việc gỡ bỏ vạ tuyệt thông của một giám mục phủ nhận Holocaust thuộc Hội Thánh Pi-ô X ly khai.
Tuy nhiên, Đức Giáo Hoàng Phanxicô “là một người phi thường: Ngài trả lời phỏng vấn, trả lời thư hoặc gọi điện thoại. Bà cho biết, "Không phải giáo hoàng nào cũng làm như vậy".
Mặc dù nổi tiếng là không bao giờ trả lời phỏng vấn khi còn là tổng giám mục Argentina, nhưng Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã trả lời phỏng vấn nhiều hơn bất cứ vị giáo hoàng nào trong lịch sử gần đây, bà cho biết, nhớ lại cuộc họp báo đầu tiên trên chuyến bay của Đức Phanxicô khi trở về từ Ngày Giới trẻ Thế giới ở Rio de Janiero năm 2013.
Alazraki cho biết sau khi bà nhắc nhở Đức Phanxicô về thái độ của ngài không thích trả lời phỏng vấn, "Ngài trả lời rằng ngài không cảm thấy thoải mái, nhưng ngài sẽ trả lời các câu hỏi của chúng tôi khi trở về. Ngài đã tổ chức một cuộc họp báo phi thường".
Bà cho biết, "Ngài là người truyền thông tốt nhất", ngay cả khi cách tiếp cận của ngài không phải lúc nào cũng được đánh giá cao.