Tạp chí The Pillar, ngày 27 tháng 3 năm 2025, cho hay: Người Mỹ đang nói về các cuộc truyền thông bí mật trong tuần này, sau khi các bộ trưởng nội các, phó tổng thống và các quan chức cấp cao khác của chính quyền Trump bị chỉ trích vì đưa một nhà báo vào một cuộc trò chuyện nhóm tranh luận, lập kế hoạch và cung cấp thông tin cập nhật về cuộc ném bom ngày 15 tháng 3 nhằm vào các mục tiêu của Houthi ở Yemen.
Khi thảo luận về sắc thái của giao thức bảo mật của chính phủ — và cách sử dụng ứng dụng hợp lý — một số người Công Giáo đã hỏi về các giao thức bảo mật của Giáo hội.
Tòa thánh — vừa là Giáo hội vừa là thực thể quốc tế có chủ quyền — truyền thông bí mật như thế nào? Điều đó hoạt động như thế nào trong phần còn lại của Giáo hội? Và thông tin của giáo hội có đặc biệt an toàn không?
The Pillar giải thích như sau.
Giáo hội không có thông tin “mật”, nhưng có bí mật giáo hoàng. Chính xác thì đó là gì?
“Bí mật giáo hoàng” là loại phân loại bí mật, có xu hướng khiến mọi người quan tâm đến những gì đang diễn ra. Mọi người đều muốn biết bí mật, và mọi người đều quan tâm đến vị giáo hoàng, vì vậy khái niệm về bí mật giáo hoàng toát lên một mức độ hấp dẫn mà “bí mật [classified]” không mang lại.
Nhưng bí mật giáo hoàng có một ý nghĩa thực tế khá tầm thường. Về mặt thực tế và pháp lý, bí mật giáo hoàng là một mức độ bảo mật nghề nghiệp được xác định trong đời sống hành chính của Giáo hội, ràng buộc các viên chức giáo triều làm việc về việc biên soạn các văn kiện của giáo hoàng, một số quy trình giáo luật, quy trình bổ nhiệm giám mục và nhiều dự án khác mà Vatican tham gia.
Vi phạm bí mật giáo hoàng có thể dẫn đến việc áp dụng hình phạt giáo luật, và đôi khi bao gồm cả viễn cảnh bị tuyên bố tuyệt thông latae sententiae [tiền kết] đối với những người vi phạm.
Đường nét của bí mật giáo hoàng không phải lúc nào cũng được xác định rõ ràng, và đôi khi được định hình nhiều bởi nhận thức, phong tục hoặc thói quen hơn là bởi các tiêu chuẩn pháp lý chính xác.
Ví dụ, vào tháng 12 năm 2019, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tuyên bố trực tiếp rằng bí mật giáo hoàng "không áp dụng cho các cáo buộc, phiên tòa và quyết định" được định nghĩa trong phần đầu tiên của Vos estis lux mundi, đề cập đến lạm dụng tình dục của giáo sĩ và cản trở hoặc sơ suất trong việc xử lý các khiếu nại liên quan đến cùng một tội ác.
Mặc dù bản chất của các phiên tòa vẫn được điều chỉnh bởi "bí mật chính thức" được mô tả trong c. 471, nhưng sự tồn tại của các cáo buộc hoặc cuộc điều tra dường như không phải như vậy, và việc chia sẻ thông tin dường như không bị pháp luật cấm.
Nhưng bất chấp sự thay đổi, các nhà chức trách của Giáo hội thường vẫn phản đối việc xác nhận ngay cả việc tiếp nhận khiếu nại Vos estis, càng không phải là việc mở một cuộc điều tra và không bao giờ là tiến trình của một quy trình giáo luật, trừ khi họ buộc phải làm như vậy do sự phản đối của công chúng.
Tuy nhiên, vẫn còn sự mơ hồ chung về bản chất của bí mật giáo hoàng đang lan tràn trong Giáo hội, với các giám mục và các bộ trưởng giáo triều thường có cách tiếp cận rất khác nhau đối với các câu hỏi về thời điểm và cách thức hướng dẫn các phụ tá hoặc đại diện vào các vấn đề liên quan đến bí mật giáo hoàng.
Điều đó, cùng với việc thiếu thực thi có ý nghĩa liên quan đến bí mật chính thức, đã dẫn đến một số định nghĩa hài hước về khái niệm này, đặc biệt là khi xét đến sức mạnh và sự phổ biến của tin đồn trong các giới giáo hội.
Một định nghĩa như vậy, chủ yếu là nói đùa, cho rằng bí mật giáo hoàng có nghĩa là "bạn chỉ có thể nói với một người tại một thời điểm".
Một định nghĩa khác cho rằng bí mật giáo hoàng có nghĩa là: "Mọi người đều biết trừ vị giáo hoàng".
Được. Nhưng Giáo hội cần có truyền thông bí mật, ngay cả khi đôi không được xác định. Các giám mục truyền thông bí mật với Vatican như thế nào?
Câu hỏi này đặc biệt quan trọng khi Giáo hội hoạt động ở các quốc gia nơi Giáo hội bị đàn áp hoặc nơi chính phủ bị tham nhũng hoặc bị các tổ chức tội phạm kiểm soát.
Trong quá trình làm việc, các giám mục giáo phận và các viên chức giáo hội khác phải liên lạc bí mật với Vatican mọi lúc — về tình hình của Giáo hội, về các ứng viên giám mục, về các vụ án hình sự hoặc các vụ án tuyên bố hôn nhân vô hiệu phức tạp, hoặc về việc bán và quản lý tài sản của giáo hội.
Trong tay kẻ xấu, thông tin đó có thể bị lạm dụng gây hại cho Giáo hội hoặc cho từng Kitô hữu. Vì lý do đó, phần lớn thư từ bí mật của Giáo hội với Vatican được chuyển qua các sứ thần tòa thánh — đại diện ngoại giao của giáo hoàng — ở các quốc gia trên khắp thế giới.
Vì các sứ thần tòa thánh (gần như luôn luôn) là các nhà ngoại giao được công nhận, nên thông tin liên lạc của họ được bảo vệ bởi Công ước Vienna năm 1961 về Quan hệ ngoại giao, cho phép họ sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh hoặc dịch vụ bưu chính để gửi thư về nhà trong các thùng chứa có khóa được miễn khám xét hoặc tịch thu bởi chính phủ quốc gia.
Có những lý do khiến một giáo phận hoặc một dòng tu không thể gửi thông tin liên lạc qua túi ngoại giao của sứ thần tòa thánh — ví dụ, quá trình này mất nhiều thời gian hơn so với thư thông thường và việc gửi thứ gì đó qua sứ thần sẽ khiến ngài bị liên lụy.
Nhưng đối với bất cứ loại thông tin liên lạc an toàn nào, túi ngoại giao là một cơ chế thường được sử dụng trong thông tin liên lạc của Tòa thánh.
Nhân tiện, văn khố bí mật là gì?
Luật giáo luật yêu cầu mọi giáo phận phải duy trì một văn khố bí mật, được giữ "hoàn toàn đóng và khóa", và chỉ có giám mục mới có chìa khóa. Các hành vi của một số loại vụ án hình sự theo giáo luật được lưu giữ ở đó.
Vatican cũng duy trì một văn khố được gọi là "văn khố bí mật" cho đến khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô đổi tên thành "văn khố tông đồ" vào năm 2019. Ban đầu, văn khố này lưu giữ các giấy tờ riêng tư của các vị giáo hoàng, sau đó trở thành nơi lưu trữ các văn kiện chính thức của Tòa thánh. Trong khi một số mục hiện đã mở cho các nhà nghiên cứu, thì các hồ sơ tôn giáo đương thời được lưu giữ ở đó lại không mở cho các nhà nghiên cứu hoặc nhà báo.
Còn an ninh mạng thì sao? Vatican đảm bảo an ninh cho máy chủ và các thông tin bí mật khác trực tuyến như thế nào?
Vatican không công bố các cuộc kiểm toán an ninh hoặc cung cấp thông tin cụ thể liên quan đến các giao thức an ninh mạng của mình. Nhưng một số sự cố trong những năm gần đây cho thấy Tòa thánh đã gặp khó khăn về an ninh mạng.
Vào tháng 11, trang web của Vatican đã bị sập và không khả dụng trong nhiều ngày ở một số nơi trên thế giới. Người phát ngôn Matteo Bruni cho biết vấn đề là "số lượng tương tác bất thường" — điều này dường như cho thấy một cuộc tấn công DDoS, mà một số quan chức nghi ngờ là trùng với chuyến thăm Vatican vào ngày 20 tháng 11 của Đệ nhất phu nhân Ukraine Olena Zelenska.
Đây không phải là vụ tấn công mạng đầu tiên.
Vào năm 2015, dữ liệu cá nhân của các nhà báo phát thanh Vatican và trang web của Vatican đã bị nhóm tin tặc Anonymous tấn công hai lần.
Năm 2018, cả Vatican và Giáo phận Hồng Kông đều bị ảnh hưởng bởi tin tặc được cho là do chế độ Trung Quốc hậu thuẫn RedDelta trước các cuộc đàm phán để gia hạn thỏa thuận tạm thời về việc bổ nhiệm giám mục.
Năm 2022, trang web của Vatican đã ngừng hoạt động một ngày sau khi Đức Giáo Hoàng chỉ trích cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Andrew Jenkinson, Giám đốc điều hành của công ty an ninh mạng Anh CIP, đã nói với The Pillar vào năm ngoái rằng ông đã cố gắng cảnh báo Tòa thánh về các lỗ hổng an ninh mạng của họ kể từ ít nhất năm 2020.
Jenkinson đã cho The Pillar xem một bản phân tích về các máy chủ quan trọng của Vatican được đánh dấu là không an toàn và cho biết DNS (Hệ thống tên miền) đã bị lộ.
"Khi chúng tôi cố gắng hỗ trợ vào năm 2020 và 2021, hơn 90% trang web của họ hiển thị là 'Không an toàn'. Không có lý do gì để bào chữa cho những lỗi bảo mật cơ bản như vậy", Jenkinson nói với The Pillar.
“Những trang web này không an toàn, nghĩa là chúng có thể dễ dàng bị hack. Vatican vô tình có cửa hậu vào các trang web của họ và hoàn toàn phớt lờ những gì tôi đã nói với họ cách đây hơn bốn năm”, Jenkinson nói thêm.
Nhưng ngoài các biện pháp bảo vệ an ninh có vẻ lỏng lẻo, các hoạt động bảo mật của Vatican cũng làm nảy sinh mối lo ngại về an ninh mạng.
Năm 2023, các hồ sơ mật từ hội nghị thượng đỉnh vào tháng 10 về tính đồng nghị đã được đăng lên một máy chủ đám mây không an toàn mà bất cứ ai cũng có thể truy cập. Các hồ sơ bao gồm danh sách những người tham gia thượng hội đồng và nhiệm vụ của nhóm làm việc của họ — cùng với các báo cáo do các nhóm làm việc nộp vào cuối phần thảo luận đầu tiên của hội nghị.
Năm 2021, The Pillar đã thông báo cho Quốc vụ khanh Vatican, Hồng Y Pietro Parolin, rằng việc sử dụng thường xuyên các ứng dụng kết nối trong các khu vực được bảo mật có thể gây ra rủi ro an ninh cho Tòa thánh — đặc biệt là một ứng dụng thuộc quyền sở hữu của Trung Quốc trong bốn năm, trong thời gian đó Ủy ban Đầu tư nước ngoài của Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ coi quyền sở hữu ứng dụng này là rủi ro an ninh quốc gia đối với lợi ích của Hoa Kỳ.
Pillar cũng xác nhận rằng các chuyên gia an ninh độc lập trước đây đã cảnh báo Vatican về những rủi ro an ninh do việc sử dụng các ứng dụng kết nối trong các khu vực an ninh gây ra.
Mặc dù Phủ Quôc vụ khanh ban đầu bày tỏ lo ngại về vấn đề này, nhưng họ đã từ chối cung cấp thông tin cập nhật về việc liệu các biện pháp an ninh mới có được áp dụng hay không.
Còn Hội đồng Giám mục Hoa kỳ thì sao? Các giám mục Hoa Kỳ có cơ chế truyền thông bí mật không?
Hội đồng giám mục Hoa Kỳ liên lạc với các thành viên của mình thông qua một trang web "chỉ dành cho giám mục", nơi các bản cập nhật từ các bộ phận và thông tin liên lạc từ Vatican được đăng tải định kỳ.
Vài năm trước, hội nghị đã tăng cường các giao thức bảo mật cho trang web, yêu cầu các giám mục phải xác thực hai yếu tố để đăng nhập. Mặc dù động thái này nhằm đảm bảo an ninh, một số quan chức của USCCB đã nói với The Pillar rằng các giám mục đã gặp khó khăn khi sử dụng công nghệ xác thực hai yếu tố, một số người kêu gọi quay lại hệ thống đăng nhập dựa trên mật khẩu trước đây.
Tranh cãi ở Hoa Kỳ liên quan đến việc truyền thông bí mật của nhà nước trên tin nhắn thương mạig apps. Các viên chức Vatican sẽ không làm thế, đúng không?
Thực tế là họ làm thế.
Nếu bạn nói chuyện với bất cứ viên chức cấp trung nào của giáo triều trong hầu như bất cứ bộ phận nào của Vatican, bạn sẽ sớm thấy kỳ vọng chung rằng các cuộc gọi điện thoại và email trong thành phố này cũng bí mật như mặt sau của một tấm bưu thiếp.
Tùy thuộc vào bộ phận, những lời đồn thổi về việc nghe lén điện thoại và quét điện tử có thể ít nhiều là trò đùa — mặc dù ở một số văn phòng, như Phủ Quốc vụ khanh, Bộ Giáo lý Đức tin hoặc thậm chí là Bộ Giám mục, ít người cười về điều đó.
Bạn chỉ cần nhìn lại những vụ tai tiếng và phiên tòa trong vài năm qua ở Thành phố Vatican để thấy rằng việc nghe lén điện thoại, nếu không phải là "bình thường" trong giáo triều, thì chắc chắn không phải là chưa từng nghe thấy.
Các Hồng Y đã ghi âm các cuộc gọi riêng với Đức Giáo Hoàng, các kiểm toán viên tuyên bố rằng văn phòng của họ đã bị nghe lén và các quan chức cấp cao đã lên tiếng thừa nhận đã sử dụng các chuyên gia "giám sát điện tử" để điều tra các đối thủ của họ.
Kết quả là, các ứng dụng nhắn tin được mã hóa cũng phổ biến trong số các nhà ngoại giao và công chức Vatican như chúng dường như phổ biến với các nhân viên an ninh quốc gia Hoa Kỳ.
Trong khi một số học viên tiên tiến hơn, như Hồng Y Angelo Becciu, được biết đến là thích ứng dụng Signal hiện đang phổ biến để thảo luận về các hoạt động nhạy cảm, thì ứng dụng được ưa chuộng nhất của giáo triều từ lâu đã là phiên bản do Facebook sở hữu, WhatsApp.
Thật vậy, khi các công tố viên Vatican đến gõ cửa để thực hiện lệnh, họ có xu hướng kiểm tra điện thoại của nghi phạm một cách nhanh chóng, để xem qua tin nhắn qua lại.
Các cuộc trao đổi WhatsApp nổi bật trong phiên tòa xét xử vụ bê bối tài chính London gần đây và trước đó, chúng đã cung cấp một số bằng chứng bắt mắt nhất trong cái gọi là phiên tòa Vatileaks.