Bài giảng của Đức Giáo Hoàng Phanxicô trong Thánh Lễ
tại Đền Thánh Quốc Gia Đức Mẹ Sầu Bi ở Šaštin, Slovakia, Thứ tư, ngày 15 tháng 9 năm 2021
Trong Đền thờ Giêrusalem, cánh tay Đức Maria đã giơ ra về phía Ông già Simeon, người đã nghinh đón Chúa Giêsu và nhận ra Người là Đấng Mêxia được sai đến để cứu rỗi dân Israel. Trong cảnh này, chúng ta chiêm niệm Đức Maria là ai: Ngài là Mẹ, Đấng ban cho chúng ta Con của Mẹ là Chúa Giêsu. Đó là lý do tại sao chúng ta yêu mến và tôn kính ngài. Và tại Đền thờ Quốc gia Šaštín này, người dân Slovak đến đây, với niềm tin và lòng sùng kính, vì họ biết rằng chính ngài là người đã ban cho chúng ta Chúa Giêsu. Trong "khẩu hiệu" của Hành trình Tông đồ này có một con đường được vẽ bên trong một trái tim trên đó là cây Thánh giá: Mẹ Maria là con đường dẫn chúng ta vào Trái tim của Chúa Kitô, Đấng đã hiến mạng sống của Người vì yêu chúng ta.
Dưới ánh sáng Tin Mừng mà chúng ta vừa nghe, chúng ta có thể nhìn vào Mẹ Maria như một gương mẫu đức tin. Và chúng ta nhận ra ba đặc điểm của đức tin: cuộc hành trình, lời tiên tri và lòng cảm thương.
Trước hết, đức tin của Đức Maria là đức tin lên đường. Người thiếu nữ Nadarét, ngay khi nhận được lời Thiên thần báo tin, đã “lên đường lên núi” (Lc 1,39), để thăm hỏi và giúp đỡ bà Êlisabét, chị em họ của mình. Ngài không coi việc được kêu gọi trở thành Mẹ của Đấng Cứu Thế như một đặc ân; ngài không đánh mất niềm vui giản dị về lòng khiêm nhường của mình vì đã nhận được cuộc viếng thăm của Thiên thần; ngài không đứng yên để chiêm ngưỡng bản thân, trong bốn bức tường của nhà ngài. Trái lại, ngài sống ơn phúc nhận được như một sứ mệnh phải hoàn thành; ngài cảm thấy cần phải mở cửa, ra khỏi nhà; ngài đã hiến mạng sống và thể xác cho sự nôn nóng mà với nó Thiên Chúa muốn vươn tới mọi người để cứu vớt họ bằng tình yêu của Người dành cho ngài. Vì lý do này, Đức Maria đã lên đường: đối với sự thoải mái của những thói quen, ngài thích những điều chưa biết của cuộc hành trình hơn, đối với sự an toàn của căn nhà, ngài thích sự mệt mỏi của con đường hơn, đối với sự an toàn của một lòng đạo yên tĩnh, ngài thích rủi ro của một đức tin mang ra thực hành hơn, biến nó thành một ơn phúc yêu thương dành cho người khác.
Bài Tin Mừng hôm nay cũng cho chúng ta thấy Đức Maria đang trên đường: hướng về Giêrusalem, nơi ngài cùng với thánh Giuse, chồng ngài, ngài dâng Chúa Giêsu trong Đền thờ. Và cả cuộc đời ngài sẽ là một cuộc hành trình theo Con của ngài, với tư cách là môn đệ đầu tiên của Người, đến tận đồi Canvê, dưới chân Thập giá. Đức Maria luôn bước đi.
Vì vậy, Đức Trinh Nữ là mẫu mực đức tin của dân tộc Slovak này: một đức tin lên đường, luôn được sinh động bởi lòng sùng kính đơn sơ và chân thành, luôn hành hương tìm kiếm Chúa. Và, khi bước đi, anh chị em vượt qua cơn cám dỗ của một đức tin tĩnh tụ, vốn hài lòng với một số nghi lễ hoặc truyền thống xưa, và thay vào đó anh chị em hãy ra khỏi chính mình, mang các niềm vui và nỗi buồn trong ba lô, và biến cuộc sống thành một cuộc hành hương của tình yêu đối với Thiên Chúa và anh em. Xin cảm ơn vì chứng từ này! Và làm ơn, luôn luôn hãy ở lại trên đường. Đừng dừng lại! Và tôi cũng xin nói thêm một điều. Tôi nói: "Đừng dừng lại", nhưng khi dừng lại, Giáo hội sẽ bị bệnh; khi các giám mục dừng lại, các ngài làm cho Giáo hội bị bệnh; khi các linh mục dừng lại, các ngài làm cho dân Chúa bị bệnh.
Đức tin của Đức Maria cũng là một đức tin tiên tri. Bằng chính cuộc đời của ngài, người thiếu nữ Nadarét là một lời tiên tri về công trình của Thiên Chúa trong lịch sử, về hành động đầy thương xót của Người làm đảo lộn luận lỳ của thế gian, nâng cao kẻ khiêm nhường và hạ thấp kẻ kiêu ngạo (xem Lc 1:52). Ngài, đại diện cho mọi "người nghèo của Giêhôva", những người khẩn cầu Thiên Chúa và chờ đợi sự xuất hiện của Đấng Mêxia, Đức Maria là người Con gái Sion được các tiên tri của Israel loan báo (xem Xpn 3:14-18), Đức Trinh Nữ, Đấng sẽ thụ thai Thiên Chúa ở cùng chúng ta, Emmanuel (x. Is 7:14). Như Trinh Nữ Vô Nhiễm Nguyên Tội, Đức Maria là biểu tượng cho ơn gọi của chúng ta: giống như ngài, chúng ta được mời gọi nên thánh và tinh tuyền trong tình yêu (x. Êp 1: 4), trở thành hình ảnh của Chúa Kitô.
Lời tiên tri của Israel lên đến tột đỉnh nơi Đức Maria, vì ngài mang trong lòng ngài Ngôi Lời của Thiên Chúa thành xác phàm là Chúa Giêsu. Người thực hiện đầy đủ và dứt khoát kế hoạch của Thiên Chúa. Về Người, ông Simeon nói với Mẹ của Người: "Thiên Chúa đã đặt cháu bé này làm duyên cớ cho nhiều người Israel ngã xuống hay đứng lên. Cháu còn là dấu hiệu cho người đời chống báng" (Lc 2:34).
Đừng quên điều này: không thể giản lược niềm tin thành đường làm ngọt cuộc sống. Không thể có chuyện đó. Chúa Giêsu là dấu hiệu của mâu thuẫn. Người đến để mang ánh sáng tới nơi có bóng tối, đưa bóng tối ra ánh sáng và buộc nó phải đầu hàng. Vì lý do này bóng tối luôn đấu tranh chống lại Người. Ai nghinh đón Chúa Kitô và mở lòng ra cho Người, thì sẽ sống lại; bất cứ ai bác bỏ nó sẽ tự khép mình trong bóng tối và hủy hoại chính mình. Chúa Giêsu nói với các môn đệ rằng Người không đến để đem lại hòa bình, nhưng là một lưỡi gươm (x. Mt 10:34): thật vậy, Lời Người, như một con dao hai lưỡi, đi vào đời sống chúng ta và tách ánh sáng ra khỏi bóng tối, yêu cầu chúng ta lựa chọn. Người nói: "Hãy chọn". Trước mặt Chúa Giêsu, người ta không thể hâm hấp, nửa nóng nửa lạnh, “một bàn chân trong hai chiếc giày”. Không, anh chị em không thể làm thế. Nghinh đón Người nghĩa là chấp nhận để Người tiết lộ những mâu thuẫn của tôi, các ngẫu thần của tôi, những đề nghị của ma quỉ; và Người trở nên sự sống lại cho tôi, Đấng luôn nâng tôi dậy, nắm lấy tay tôi và làm cho tôi bắt đầu lại. Người luôn nâng tôi dậy.
Và đó chính là những nhà tiên tri mà Slovakia cũng cần ngày nay. Anh chị em, các Giám mục: những vị tiên tri đang đi trên con đường này. Không phải là vấn đề thù nghịch với thế gian, mà là "dấu hiệu mâu thuẫn" trong thế gian. Những người Kitô hữu biết cách thể hiện vẻ đẹp của Tin Mừng bằng cuộc sống của mình. Biết dệt nên cuộc đối thoại tại nơi các lập trường trở nên cứng ngắc; biết làm cho đời sống huynh đệ tỏa sáng, tại nơi xã hội thường chia rẽ và thù địch; biết lan tỏa hương thơm của lòng hiếu khách và tình liên đới tại nơi mà tính ích kỷ cá nhân và ích kỷ tập thể thường chiếm ưu thế; biết bảo vệ và canh giữ sự sống tại nơi luận lý của cái chết ngự trị.
Đức Maria, Mẹ của cuộc hành trình, đã lên đường; Đức Maria, Mẹ của lời tiên tri; cuối cùng, Đức Maria là Mẹ của lòng cảm thương. Đức tin của ngài đầy tính cảm thương. Người tự định nghĩa mình như “nữ tỳ của Chúa” (x. Lc 1:38) và là người, với tình chăm sóc mẫu thân, đã lo không để thiếu rượu trong tiệc cưới Cana (x. Ga 2:1-12), được chia sẻ với Chúa Con sứ mệnh cứu độ, cho đến tận chân Thập giá. Lúc đó, trong nỗi đau đớn tột cùng đã trải qua trên đồi Canvê, ngài hiểu rõ lời tiên tri của ông Simeon: “Một nhát gươm cũng sẽ đâm thấu tâm hồn bà” (Lc 2:35). Sự đau khổ của Người Con đang hấp hối, Đấng đã tự mình gánh lấy tội lỗi và đau khổ của nhân loại, cũng đâm thấu lòng ngài. Chúa Giêsu nát thịt nát xương, Con người đau đớn bị biến dạng bởi sự dữ (x. Is 53: 3); Đức Maria, bị tan nát trong tâm hồn, là Mẹ từ bi, đấng gom nước mắt của chúng ta và đồng thời an ủi chúng ta, cho chúng ta thấy sự chiến thắng dứt khoát trong Chúa Kitô.
Và Đức Maria Sầu Bi, dưới chân thánh giá, đơn giản ở lại. Ngài đứng dưới cây thánh giá. Ngài không chạy trốn, ngài không cố gắng tự cứu mình, ngài không sử dụng công cụ của con người và thuốc gây mê tâm linh để thoát khỏi nỗi đau đớn. Đây là bằng chứng của lòng cảm thương: ở lại dưới chân thập giá. Ở lại với khuôn mặt đầy nước mắt, nhưng với đức tin của một người biết rằng nơi Con của ngài, Thiên Chúa đã biến đổi nỗi đau của ngài và chiến thắng sự chết.
Và chúng ta cũng vậy, khi nhìn vào Đức Mẹ Sầu Bi Đồng Trinh, hãy mở lòng đón nhận một đức tin biết cảm thương, biết chia sẻ cuộc sống với những người bị thương tích, những người đau khổ và những người buộc phải vác thập giá nặng nề trên vai. Một đức tin không mãi trừu tượng, nhưng làm cho chúng ta đi vào xác thịt và làm cho chúng ta liên đới với những người thiếu thốn. Đức tin này, với phong cách của Thiên Chúa, một cách khiêm nhường và lặng lẽ, nâng cao nỗi đau của thế giới và dẫn thủy vào các rãnh của lịch sử bằng sự cứu rỗi.
Anh chị em thân mến, xin Chúa luôn gìn giữ anh chị em biết kính phục, giữ cho anh chị em luôn biết ơn về hồng phúc đức tin! Và cầu xin Đức Maria Chí Thánh cầu bầu cho anh chị em được ân sủng để đức tin của anh chị em luôn tồn tại trên đường đi, có hơi hướm tiên tri và là một đức tin đầy tình cảm thương.